Waarom ik de Zuid-Koreaanse film serieus neem

[Levien]

In de tijd dat ik Film & beeldende kunst als keuzevak aan de UvA volgde, raakte ik vertrouwd met filmtheorie. Wij keken verplicht naar de klassiekers van Akira Kurosawa en moderne Japanse horrorfilms. Het stond mij destijds, om verschillende redenen tegen. Dat ik eigenlijk tot voor kort niet veel met de Aziatische cinema had, is geen geheim. Waar dat precies aan ligt, is een lang verhaal en dat zal ik hier niet uitdiepen. Echter, de moderne Zuid-Koreaanse films maken voor mij al jaren het verschil. Deze films zijn kenmerkend voor de wonderbaarlijke cultuur van Zuid-Korea; het land met de op vier na grootste filmindustrie ter wereld. Die industrie heeft in het laatste decennium een revolutie ondergaan, waar we in Nederland een glimp van mogen opvangen.

De Zuid-Koreaanse cinema is er één die vooral niet onderschat moet worden. Sinds een jaar of tien timmert hij flink aan de weg. De opleving van die cinema bereikte Nederland voor het eerst via het Filmfestival Rotterdam in 2002. Maar pas in de jaren daarna maken steeds meer westerse filmliefhebbers kennis met één van de meest toonaangevende filmculturen van dit moment. In Zuid-Korea is binnen het kader van commercialiteit duidelijk ruimte voor experimenteerdrift en creativiteit. De oorzaak ligt in politieke ontwikkelingen: het land heeft ondertussen het democratische gezicht gekregen waar men tijdens het militaire bewind in 1980 nog vergeefs voor demonstreerde. Pas in 1987 werden er drastische maatregelen genomen om het land op weg te helpen naar een democratische natie. Democratie gaat per definitie gepaard met een bepaalde vrijheid en dus ook met vrijheid binnen alle takken van de kunst en juist die vrijheid is van essentieel belang voor creativiteit.

Sinds de jaren negentig wordt de eigen filmcultuur flink gestimuleerd en inmiddels heeft Zuid-Korea de voornaamste Aziatische filmindustrie. Zuid-Koreaanse films zijn veelal onvoorspelbaar, origineel, bloedstollend, bruusk, maatschappij kritisch en cynisch, maar ook briljant en hectisch geacteerd. Bovenal razend knap gefilmd en gemonteerd.
De horrorfilm The Host (2006) van Bong Joon-ho waarin een riviermonster een hoofdrol heeft, is briljant uiteengezet. Klassieke monsterverhalen spelen hedendaags nog amper een serieuze rol en juist daarom toont Bong Joon-ho lef. The Host wordt inmiddels door liefhebbers als klassieker bestempeld. Er zullen ongetwijfeld allerlei verklaringen zijn voor het succes van de nieuwe Zuid-Koreaanse cinema, maar mijn omslagpunt begint met de verbijsterende film Memories of Murder (2003) en eindigt met The Chaser (2008) die wij laatst thuis vol verbazing hebben zitten kijken. Het is een verontrustende thriller, soms gruwelijk, zeer gewelddadig en immer spannend. Tussendoor wordt er flinke kritiek geleverd op de maatschappij, het politiekorps en de sensatiepers. In The Chaser is een aantal prostituees op raadselachtige wijze verdwenen en gaat ex-detective en inmiddels gerespecteerd pooier Jung-ho op onderzoek uit en ontdekt dat een klant er iets mee te maken heeft. Een simpel gegeven dat uitpakt tot een onvoorspelbare en waanzinnige speurtocht.

Zuid-Koreaanse thrillers bevatten korte en uitbundige actiescènes, variërend van een enkele achtervolging tot grove conflicten. Deze scènes staan niet, zoals vaak in de Amerikaanse actiefilms, op zichzelf als zogenaamde ‘set pieces’, maar maken deel uit van een organisch geheel. De prachtige montage brengt daar bovenop een bijna perfect uitgewerkt ritme. Het tempo wordt opgevoerd zodra duidelijk is dat er veel op het spel staat en blijkbaar een goede afloop niet gegarandeerd is. Het is deze vorm van onveiligheid die de thrillers zo veel interessanter maakt dan vele soortgenoten. Alle elementen tezamen vormen ijzingwekkende films die je twee uur lang naar het puntje van je stoel trekt.
Koude rillingen en kippenvel gegarandeerd.

Mijn top 5 Zuid-Koreaanse films die je gezien moet hebben:

1. Memories of Murder (2003) Bong Joon-ho
2. The Chaser (2008) Na Hong-jin
3. I Saw the Devil (2010) Kim Jee-woon
4. The Host (2006) Bong Joon-ho
5. Oldboy (2003) Chan-wook Park

http://www.1001helden.nl

[WizardOfOss]

Mooi betoog! Maareh, geen liefhebber van Kim Ki-Duk? Uiteraard is het zeer persoonlijk, maar in een top-5 van de Koreaanse film zou een van zijn werken (en dan denk ik toch vooral aan Bin-Jip of Spring, Summer, Fall, Winter...and Spring) toch eigenlijk niet mogen ontbreken.

Andere toppers wat mij betreft: JSA (Park Chan-Wook), Friend (Kwak Kyung-Taek), A Tale of Two Sisters, A Bittersweet Life en The Good, The Bad, The Weird (allen van Kim Ji-Woon) en A Dirty Carnival (Yoo Ha). En dan vergeet ik er vast nog wel een paar.

Wellicht ter inspiratie: een paar jaar geleden hebben we hier nog de "Clash of the Korean Cinema" gehouden, en op pagina 3 van filmgames vind je ook de afzonderlijke battles.

[Straka]

Helaas is het niet allemaal briljant dat in Zuid-Korea gemaakt wordt. Wij hebben hier het geluk dat vooral het kwalitatief goede werk het naar ons land weet te redden. Natuurlijk zijn er een aantal talentvolle filmmakers die de reputatie heeft doen stijgen. Niet toevallig dat een aantal hiervan dit jaar hun Engelstalige debuut heeft gemaakt. Het lijkt dat ze net op tijd weg zijn want de inspiratie lijkt langzaam uit het land weg te trekken. Het aantal gemakzuchtige films neemt toe; zo zagen we de afgelopen tijd verschillende remakes waar de inspiratie bijvoorbeeld uit Hong Kong gehaald werd. De echte topfilms liggen inmiddels al weer een aantal jaren achter ons. Misschien is het inmiddels tijd voor de volgende vraag: Moeten we de Zuid-Koreaanse film nog wel serieus nemen?

[WizardOfOss]

Wat betreft het eerste punt heb je absoluut gelijk, al is dat iets wat waarschijnlijk wel op gaat voor de meeste landen. Alleen uit eigen land en de VS krijgen we de rotzooi erbij cadeau, bij de rest zijn het toch meestal alleen de betere films die hierheen komen. In het vliegtuig richting Azië zie je dan nog weleens wat andere Koreaanse films voorbij komen, dat is inderdaad toch wel een niveautje minder. Zo heb ik begin vorig jaar nog The Thieves gekeken (de meeste andere films leken me bij voorbaat al niks, vooral een hoog chick flick-gehalte), weliswaar geen slechte film, maar gewoon middelmatig formulewerk dat vooral leunt op een waslijst grote namen. Eigenlijk exact hetzelfde dus als driekwart wat uit Hollywood komt dus. Dergelijke films breken in Korea alle box-office records, maar krijgen hier vaak niet eens een dvd-release, en heel veel missen we er eigenlijk ook niet aan.

Wat betreft je tweede punt kan ik het niet echt beoordelen, daarvoor heb ik domweg te weinig films van de afgelopen 2, 3 jaar gezien. Maar zeker tot zo'n 2010 kwam er volgens mij toch nog wel met enige regelmaat wat interessants langs?

[Straka]

Tot 2010 was het dus inderdaad zo dat er interessante titels voorbij kwamen. Vorig jaar hadden we dan nog Kim Ki-Duk met een film die in Venetie wist te winnen, maar dat was echt geen film van het niveau uit zijn beste periode halverwege het vorige decennium. I Saw The Devil had nog enige hype mee, maar heeft wat mij betreft toch al te veel waardering gekregen dan het verdiende. Leukste Koreaanse film die ik het afgelopen jaar zag kwam uit het Noorden.

[WizardOfOss]

Welke was dat dan? Comrade Kim Goes Flying gok ik? Of een "echte" Noord-Koreaanse film?

Mijn teller qua Noord-Koreaanse films staat nog steeds op één: Wolmido (niet te verwarren met de Zuid-Koreaanse film Silmido). Heb nog wel 6 andere dvd's ongezien in de kast staan, daar moet ik toch maar eens werk van maken...

[Straka]

Inderdaad Comrade Kim Goes Flying, dus deze telt misschien niet 100% als Koreaanse film.

[WizardOfOss]

Het is inderdaad wel een buitenbeentje, Engels/Belgisch/Noord-Koreaanse coproducties kom je niet elke dag tegen. Ik heb hem overigens nog niet gezien, ben wel benieuwd.

[Mark]

Films van Chan-Wook Park worden in Noord Korea gebruikt als martelwerktuig.

Laatste twee Zuid Koreaanse films die ik heb gezien zijn The Tower (http://www.imdb.com/title/tt2554270), beetje een Die Hard 1 verhaal, best nog aardige cgi en plot. Kan je zo op rtl7 uitzenden op dinsdag avond. Ook nog 71: Into The Fire gezien (http://www.imdb.com/title/tt1587729). Fucking goed verhaal over helden in WW2, hoe vaak zie je dat dan?!

[Colonel_Kurz]

Hong Sang-soo maakt de laatste jaren erg fijne films.

[Straka]

Maar verre van representatief voor het algemene huidige filmklimaat in Zuid-Korea.